کاربست جهان بینی اسلامی در بازتولید مراکز محله‌ی شهر معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، قزوین، ایران.

2 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

10.30480/agm.2023.4979.1041

چکیده

با ورود اسلام به سرزمین ایران با شعار برابری و برادری جهان‌بینی جدیدی بر اصول شهرسازی و معماری این مرز و بوم سایه افکند که نه در تقابل، بلکه در تکامل و افزایش غنای شهرسازی ایران موضع گرفت. در این دوره، با اتکا بر آموزه های اسلام بر گرفته از قرآن، سنت، فقه، اجتهاد و اجماع در وهله‌ی اول جهان‌بینی آدمیان و به تبع آن ساختار و بافت شهرها دچار تحول و دگرگونی شد. در این میان، محله به‌عنوان کوچک‌ترین واحد تشکیل‌دهنده‌ی شهر که پس از خانواده، نقشی اساسی در این دگرگونی ایفا نموده، عامل وحدت‌بخش و هویت‌بخش در حیات شهری بوده است. تسلط و تعمیم انگاره‌های شهرسازی مدرن که با تعریف عام از انسان و الزامات مادی او و نیز نفی زمینه و زمان (گذشته) همراه بوده بی‌هویتی محیط ساخته شده و از آن طریق، بی‌معنایی محیط را سبب شده است. بدین منظور تدوین مدل مفهومی ارتباطی میان دو مفهوم بنیادین در آموزه‌های اسلامی (حکمت نظری و عملی) به‌عنوان هدف کلان این پژوهش پیش روی محققین قرار گرفت. تحقیق حاضر از حیث نوع، کیفی و بر پایه‌ی مطالعات کتابخانه‌ای و از حیث روش، توصیفی-تحلیلی است. نتایج تحقیق حاکی از آن دارد که محلات شهری در دوره‌ی اسلامی نه کالبد صرف، بلکه بازتاب حیات معنوی ساکنان آن است. لذا با کاربست جهان‌بینی اسلامی و ارزش‌های آن (حکمت اسلامی) در ایجاد توقعات موردی از مراکز محله‌ای، می‌توان به بازتولید و احیای محلات و از آن طریق به شهر ایرانی-اسلامی پرداخت.

موضوعات